Przez ostatnie dwa dni czytałam „Walcząc o życie”. To, co udało mi się do tej pory napisać – opis trzech pierwszych lat terapii. Naprawdę dziwna to była lektura. Czytając, trudno mi było uwierzyć, że to wszystko przeżyłam. Że to moje wspomnienia. I choć tekst sprawiał, że te sceny stawały mi przed oczami, jakby wydarzyły się wczoraj, jednocześnie nie mogłam oprzeć się wrażeniu, że to było o kimś innym. O ludziach, których nie znam. Szczególnie, jeśli chodzi o mnie. Mądrość, dobro i cierpliwość pana M. była bardzo znajoma.

Czytanie tej rozgrzebanej książki sprawiło, że bardzo zatęskniłam za byłym terapeutą. Za tym, jak czułam się w jego gabinecie. Za tym, jak byłam traktowana, jak ufałam, jak czułam się bezpiecznie w tej relacji. Za roztaczaną nade mną opieką i akceptacją bez względu na to, jak i ile razy upadałam. Jak i ile razy atakowałam tę relację, chcąc ją zniszczyć.

Pojawiła się we mnie tęsknota. Ale jednocześnie nie jest to rozpacz przez stratę. To jest nostalgia. Taka, jaką się czuje będąc dorosłym i wspominając szczęśliwe chwile z dzieciństwa. Bo właśnie tak teraz przeżywam swoją terapię – jak okres dzieciństwa, w którym od terapeuty otrzymałam to, czego zabrakło w moim prawdziwym dziecistwie. Przez te sześć lat, choć byłam dorosłą kobietą, czułam się dzieckiem. Dzieckiem, które mogło zmierzyć się ze swoimi lękami i problemami w obecności życzliwego dorosłego, który czuwał nad bezpieczeństwem i podawał rękę za każdym razem, gdy tego potrzebowałam. Dorosłym, który nie złościł się na mnie za popełnianie wciaz tych samych błędów. Który cierpliwie znosił emocjonalne burze i izolowanie, zamykanie się w swoim własnym świecie.

Od zakończenia terapii czasem zdarza mi się zatęsknić za panem M. Szczególnie teraz, gdy pobudziłam wspomnienia. Ale to nie jest chęć powrotu na terapię. W żadnym razie. To jest tęsknota za tym, co było, ze świadomością, że się to już nie powtórzy. Bo gdybym nawet spotkała się z panem M. na konsultacjach, jestem więcej niż pewna, że jego podejście do mnie byłoby inne. Jak do dorosłej kobiety, która dobrze sobie radzi w życiu. A może to takie myślenie życzeniowe? Może tego bym właśnie od niego oczekiwała? Niemniej, nie wyobrażam sobie powrotu do procesu terapii. Choć wciąż zmagam się choćby z niską tolerancją frustracji, nie czuję potrzeby wsparcia ze strony specjalisty. To, co było, minęło. Nie niszczę siebie. Buduję swoje życie. Podejmuję się aktywności, które kiedyś nie mieściły mi się w głowie. Permanentne cierpienie ustało, a pustka została wypełniona. Pofragmentowana tożsamość się scaliła.

Dobrze jest czasem powspominać. Porozczulać się trochę i potęsknić. Poczuć brak. Tyle, że ten brak nie pociąga za sobą niszczycielskiego poczucia straty. Bo coś się skończyło, ale zaczęło się coś innego – samodzielne, dojrzalsze życie, w którym potrafię wziąć za siebie odpowiedzialność i nie uciekam od problemów.

Wspomnienia terapii i pana M. stały się taką bezpieczną przystanią, do której mogę wracać myślami. Ta relacja nie umarła, mimo rozstania, nie zakończyła się. Bo w moim wewnętrznym świecie ona wciąż pracuje. To, co dzięki niej zyskałam, zostanie ze mną na zawsze. Pan M. na zawsze też pozostanie moim symbolicznym, przeniesieniowym ojcem, który uleczył we mnie to skrzywdzone, przerażone dziecko, pozwolił dojrzeć i w odpowiednim czasie, mimo moich protestów, popchnął w świat, mówiąc, że jestem już na to gotowa. I wcale się nie mylił.

Pierwszego bloga założyłam w okolicach osiemnastki. Internetowe dzienniki towarzyszyły mi blisko siedemnaście lat. A od zakończenia terapii? Sami widzicie, że ten blog praktycznie umarł. Pewnie powinnam się z tego cieszyć. Bo w końcu zaczęłam żyć prawdziwym życiem, zamiast uciekać w swój świat. Ale jakoś nie potrafię. Bowiem wraz z zaprzestaniem dodawania wpisów, umarło we mnie coś jeszcze – potrzeba pisania w ogóle.

Szczerze? Z całą sympatią i szacunkiem dla pana M., zaufaniem do jego profesjonalizmu i co tam jeszcze, czuję się oszukana przez niego w jednym względzie. Zapewniał mnie, że terapia nie odbierze mi tego, co jest dla mnie ważne i dobre. Ale coraz częściej widzę, że odebrała mi to, co było dla mnie najcenniejsze – pisanie. Nie potrafię już pisać. A, co gorsza, bo przecież miewałam częste i nawet bardzo długie okresy braku weny, przestałam odczuwać potrzebę tworzenia. Nie chcę, nie potrafię się z tym pogodzić. I tu nie chodzi tylko o książki, ale nawet o dodanie głupiego wpisu na blogu. Straciłam coś, z czym się identyfikowałam, coś, co kochałam, coś co było dla mnie najważniejsze. A może tak sobie tylko wmawiałam?

Pogubiłam się. W swoich myślach, emocjach, celach, priorytetach.

Czasem zdarza mi się przez chwilę żałować, że ukończyłam terapię. Myślę wtedy, że kiedyś było łatwiej. Cierpienie, chęć śmierci, autoagresja, autodestrukcja, potem chwila wytchnienia i znów od nowa. To wszystko było takie przewidywalne. Zawsze istniało wyjście awaryjne – pasek i klamka. Teraz nie podniosłabym na siebie ręki. Nie ma takiej opcji. Nie dlatego, że tak sobie postanowiłam. Po prostu to przestało do mnie pasować. To już nie jestem ja. Cokolwiek by się nie działo – trzeba stawić temu czoła, a nie uciekać. I właśnie czasem wkurzam się o to. Mózg jest leniem i szuka najprostszych rozwiązań. A że przez dwie dekady właśnie taki był mój sposób myślenia, czasem przypomina mi się, jak sobie radziłam (a raczej nie radziłam) z problemami.

Nie zrozumcie mnie źle, nie żałuję terapii, leczenia. Nie żałuję tej drogi ani tego, gdzie mnie ona zaprowadziła. Ale twórczość…

Dziś mam paskudny dzień. Trudno jest mi się zmotywować do czegokolwiek. Chce mi się płakać, rzucić wszystko i iść spać. Czy to normalne? Tak.

Zakończenie terapii nie jest magicznym momentem, w którym znikają wszystkie problemy i rozpoczyna się beztroskie, szczęśliwe życie. To nie chwila, w której kończy się praca nad sobą. Wręcz przeciwnie. Pożegnanie się z terapeutą to zakończenie etapu wspólnej pracy i rozpoczęcie samodzielnej. To pójście w świat z rozwiniętym do tego stopnia ego obserwującym, które umożliwia samoobserwację i autokorektę swojego nieadaptacyjnego zachowania. Schematy mają to do siebie, że raz wykształcone zostają z nami do końca. Dzieje się tak dlatego, że pierwotne ścieżki neuronalne nie ulegają zatarciu. Jednak poprzez nowe zachowania wytwarzają się ścieżki równoległe. Zawsze istnieje ryzyko powrotu do starych mechanizmów, ale powtarzanie adaptacyjnych schematów wzmacnia je. Dlatego też życie, nawet to po zakończonej terapii, to nieustanna walka z sobą. Zauważam to u siebie bardzo wyraźnie. Kiedy coś się dzieje, w pierwszym odruchu uruchamiają się chore schematy. Jednak dzięki temu, że moje ego obserwujące działa o wiele lepiej niż kiedyś, potrafię się zatrzymać i przyjrzeć swojej reakcji. Drugim, trudnym krokiem po uświadomieniu sobie aktywnego mechanizmu jest zadziałanie wbrew niemu, w sposób adaptacyjny. Nie ukrywam, że to wymaga ode mnie najwięcej wysiłku. Racjonalna część mnie wie, co należy zrobić lub czego nie robić, ale emocjonalnie coś się we mnie buntuje.
– Masz prawo się tak zachować! Zrób to! – krzyczy i namawia, by wejść w rolę bezbronnej, zranionej ofiary.
Oparcie się temu zabiera mi nieco czasu i kosztuje mnie wiele wysiłku. Ale w większości sytuacji udaje mi się wygrać. Często w pierwszej chwili ulegam, ale po chwili reflektuję się i koryguję swoje zachowanie.

Wracając do pytania z początku. Czy paskudny dzień, który wydaje się być początkiem kryzysu jest normalny? Ponawiam swoją twierdzącą odpowiedź. Gorszy dzień nie jest oznaką choroby. Bo to nie zły nastrój jest objawem zaburzenia, a to, co z tym zrobimy. Musimy pozwolić sobie na gorszy nastrój, nie wypierając negatywnych emocji, nie działając w sposób autodestrukcyjny i nie pogłębiając złego samopoczucia przez nakręcanie się lub izolowanie. Równowaga emocjonalna wróci, jeśli sobie na to pozwolimy.